Het Expertise en Begeleidingscentrum (EBC) biedt ondersteuning op de volgende drie taakgebieden:
- het begeleiden van leerlingen met bijzondere ondersteuning;
- het stimuleren van de ontwikkeling van de docent in de leerroute op het gebied van onderwijsontwikkeling en begeleiding;
- het bijdragen aan beleidsvorming over passend onderwijs.
Het EBC kan vanuit deze drie taakgebieden bijdragen aan de visie dat al het onderwijs voor de leerling passend is. Deze visie is geënt op de Wet passend onderwijs (2014) en sluit aan bij de externe ontwikkelingen als het gaat om inclusiever onderwijs.
Realisatie EBC
Het jaar 2023 is een stap gezet om de visie op begeleiding in de onderwijsteams meer vorm te geven. Het versterken van het pedagogisch-didactisch handelen in de klas vraagt om versterking van onder andere het docent handelen, mentoraat, leerlingbegeleiding en de extra inzet van het EBC. Door de ontwikkeling in het onderwijs heeft het EBC zich doorontwikkeld, waarbij expertise in het onderwijs wordt versterkt. Om dit te bereiken zijn in 2023 de volgende stappen gezet:
- Het inrichten van een sluiswachtersoverleg. Dit wil zeggen dat als een leerling en /of een team extra ondersteuning nodig heeft, deze situatie integraal wordt besproken vanuit ‘Kiezen, ‘Welzijn’ en ‘Leren’. Dit overleg is eens per week. Het overleg heeft een karakter van zowel adviserend als besluitvormend. Het onderwijs schuift aan bij het overleg. Dit sluiswachtersoverleg is zowel voor Pro- als voor VMBO-situaties.
- Het proces van ondersteuning is herijkt. De visie op begeleiding is uitgewerkt in een stroomschema. De start van ondersteuning begint niet bij EBC, maar bij het docent handelen in de klas. Het sluiswachtersoverleg is opgenomen als brugfunctie tussen het versterken van de ondersteuning in de onderwijsteams en de extra ondersteuning.
- De doorontwikkeling van leerlingbegeleiding. Vanaf de zomervakantie zijn er gesprekken geweest met de leerlingbegeleiders. Het doel was om met de leerlingbegeleiders helder te krijgen wat betekent de visie van begeleiding voor hun praktijk. Het beeld is dat leerlingbegeleiders verschillend worden ingezet per team. Hun primaire focus ligt op het begeleiden van de leerlingen. De visie vraag echter dat een leerlingbegeleider veel meer gericht moet zijn op het coachen van de mentoren. De mentor is de spil tussen leerlingen, ouders/verzorgers en school ook als het gaat om extra begeleiding dan wel doorverwijzing van de leerling. Aan het einde van 2023 was het profiel van de ‘nieuwe leerlingbegeleider’ in concept klaar. Naar verwachting wordt dit profiel begin 2024 vastgesteld en ingevuld; om in het nieuwe schooljaar te starten met dit profiel voor deze taak.
- Het in beeld brengen werkzaamheden van de onderwijsassistenten. In november 2023 is gestart om de werkzaamheden van de onderwijsassistenten in beeld te brengen. Ook hier bleek dat de werkzaamheden per onderwijsassistent verschillend is. Het doel is om de inzet van onderwijsassistenten eenduidig te maken voor de hele school, waarbij ze met name ingezet worden om het onderwijs (in de klas of één op één begeleiding) te ondersteunen.
- Het starten met het interne arrangement De Huiskamer. Bij de start van het schooljaar 2023-2024, is gestart met een arrangement De Huiskamer. De Huiskamer is een samenvoeging van Pluspunt en Tijdelijk Arrangement De Meerwaarde (TAM). De Huiskamer biedt plek aan leerlingen met verschillende ondersteuningsbehoeften, als het (even) niet gaat in de klas. Deze ondersteuningsbehoeften zijn ingedeeld in fasen. In totaal zijn er 4 fasen. De fasen lopen uiteen dat de leerling in rust aan zijn of haar huiswerk kan maken tot aan volledig verblijf in De Huiskamer. Naast deze 4 fasen, heeft De Huiskamer ook een betrokkenheid bij thuiszitters. Samen met de ondersteuningscoördinatoren en de begeleiders van De Huiskamer wordt gewerkt aan een maatwerkprogramma om samen te
bouwen aan terugkeer van deze leerlingen in het onderwijs.
Realisatie EBC in samenwerking met educatieve partners
De uitwerking van de visie van begeleiding heeft niet alleen invloed op de interne processen van de school, maar ook op de educatieve partners waarmee we als school samenwerken. In 2023 heeft het EBC met diverse educatieve partners samengewerkt, om gezamenlijk een bijdrage te leveren aan inclusiever onderwijs. Dit heeft onder andere geleid dat we in gesprek zijn:
- Het versterken van de brugfunctie onderwijs en jeugdzorg. Het doel is om eerder te signaleren als een vraag niet meer ‘thuishoort’ in het onderwijs, maar bijvoorbeeld veel meer ligt op het domein van jeugdhulp / jeugdzorg. Hierover voeren we met name gesprekken met partners als het Samenwerkingsverband, Het Centrum voor Jeugd en Gezin en de Gemeente Barneveld.
- Het versterken van preventief handelen dit mede met inzet en expertise van partners, als Leerplicht, Jeugdarts, Jeugdverpleegkundigen, Connect, het Opgroeien in Kansrijke Omgeving (OKO-verband) enz. Hieruit voortvloeiend is het proces opgestart om het absentieprotocol te herijken, met als uitgangspunt aanwezigheid op school. De invoering van het MAZL-protocol doet een beroep op het versterken van preventief handelen om een leerling al eerder in beeld te hebben.
- Het initiëren dan wel versterken van maatwerktrajecten met partners waarbij meer mogelijkheden zijn om participatietrajecten, zoals werk-leertrajecten in gang te zetten. Het doel is hiervan is om leerlingen die ‘normaliter’ zouden uitvallen te behouden voor het onderwijs en de maatschappij. In 2023 is een verkenning gestart om te kijken wat de reikwijdte is van deze maatwerktrajecten.
- In samenwerking met een partner is in 2023 een traject opgestart, om in 2024 te starten met intervisie van de leerlingbegeleiders, sluiswachters en ondersteuningscoördinatoren + de orthopedagoog. Met dit bureau wordt in de tweede helft van 2024 de basisondersteuning in beeld gebracht van de onderwijskernteams.
Naast bovenstaande samenwerkingen heeft EBC in het afgelopen jaar ook verkenningen gedaan als het gaat om meer inzicht over het gebruik van jeugdhulp / jeugdzorg in de regio en wat betekent dit voor de school. Aansluitend hierop zijn er gesprekken geweest ‘hoe kijken wij naar leerlingen’ en kunnen we dit versterken, conform een eenduidig ‘kijkvenster’. In 2024 worden deze verkenning doorgezet en waar mogelijk ook geïntegreerd in de processen van ondersteuning.
Begeleiding van leerlingen met bijzondere ondersteuning
Als een leerling extra ondersteuning nodig heeft in zijn of haar leerproces staat het ontwikkel-perspectief van de leerling hierbij centraal. De ondersteuning die De Meerwaarde kan geven staat beschreven in het School Ondersteuningsplan (het SOP).
Instroom
In het SOP worden afspraken gemaakt met het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs VO Barneveld – Veenendaal (SWV). Vanuit de beschikkingen (o.a. LWOO) ontvangt De Meerwaarde ondersteuningsmiddelen alsook personele ondersteuning, zoals een orthopedagoge, een schoolmaatschappelijk werker, ambulante begeleiders voor cluster 3 en 4 en extra ondersteuning voor cluster 2 leerlingen. Dit zijn leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben met een auditieve beperking of taalontwikkelingsstoornis. In het begeleidingsproces wordt samengewerkt met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in de gemeente Barneveld.
In 2022 stroomden 437 leerlingen in leerjaar 1 in. Een groot deel van deze leerlingen krijgen extra ondersteuning middels een LWOO-indicatie en/PRO-indicatie. De instroom van leerlingen met een beschikking voor passend onderwijs zijn:
- LWOO: 215
- PRO: 30 + 12 leerlingen in de Schakelklas
Samen met het Praktijkonderwijs van De Meerwaarde is gewerkt aan een verbeterde instroom vanuit speciaal onderwijs. De reden hiervoor was dat de toelatingscriteria voor scholen, ouders/ verzorgers onduidelijk waren. Vanuit toelating zijn meerdere gesprekken met basisscholen gevoerd en is het profiel van instroommogelijkheden verduidelijkt. Deze aanscherping criteria heeft er voor gezorgd dat er minder leerlingen zijn geplaatst in de Schakelklas, maar direct in klas 1 konden instromen. Dit is een wenselijk ontwikkeling voor de doorlopende ontwikkeling van het kind. We hopen dit in 2024 voor te zetten.
In vergelijking met vorig jaar zijn er minder leerlingen ingestroomd dan in 2022. Eind 2023 is in samenwerking met bedrijfsvoering gewerkt om meer inzicht te krijgen op deze lagere instroom. Dit geldt idem dat minder scholen ten opzichte van 2022 leerlingen heeft doorverwezen naar De Meerwaarde. In 2023 hebben 80 scholen leerlingen doorverwezen, in 2022 waren dit 90 scholen.
Basisondersteuning in de onderwijsteams
De school is wettelijk verplicht basisondersteuning te bieden. Deze wordt ingevuld in samenhang met andere scholen in het Samenwerkingsverband. De financiering van de basisondersteuning vindt plaats vanuit de Lumpsum bekostiging VO.
In het afgelopen jaar is gestart om de ondersteuning dicht bij het onderwijsproces van de leerling verder te versterken. De rol van de mentor, die de eerste zorg draagt voor zijn/haar leerling heeft een belangrijke spilfunctie met leerling, ouders/verzorgers en school. De mentor wordt ondersteund door een leerlingbegeleider, een anti-pestcoach, een taal- en rekencoach en NT2-begeleiding om leerlingen ondersteuning te bieden. Eventueel kan er ondersteuning worden ingeschakeld dan wel worden doorverwezen naar een externe partner, bijvoorbeeld in het geval weerbaarheid, sociaal-emotioneel handelen en voorbereiden op het examen.
De onderwijsteams hebben in 2023 (extra) ondersteuning gegeven op het gebied van: rekenen, lezen, Engels, leren leren en trainingen gericht op welbevinden en preventie, zoals pesten. Er is extra aandacht geweest voor examentrainingen. Door inzet van meer tijd voor mentoren en extra onderwijsassistenten zijn leerlingen geholpen met het wegwerken van leervertragingen en was er (meer) aandacht voor het welzijn van de individuele leerling en de klas.
Deze ondersteuning vond plaats in het onderwijsproces van de leerling. Vakdocenten, eventueel ondersteund met onderwijsassistenten, mentoren en leerlingbegeleiders hebben hierin een belangrijke spilfunctie vervuld. Het EBC had hierin de rol als sparringpartner, adviseur en indien wenselijk gesprekspartner voor en met externe partners.
Begeleiding met inzet van het Expertise en Begeleidingscentrum (EBC)
Het EBC heeft in het afgelopen jaar extra ondersteuning gegeven aan leerlingen, waarbij de basisondersteuning ontoereikend was. Deze ondersteuning bestond uit:
- Deskundigheidsbevordering. Deskundigen die de basisondersteuning geven met diverse trainingen, zoals taal- en rekencoach of mentorbegeleiding hebben periodiek een training/ bijeenkomst gehad om expertise en ervaringen met elkaar te delen dan wel nieuwe informatie te krijgen.
- Inzetten op preventie en welbevinden. De onderwijsteams zijn ondersteund met een Beleidsmedewerker veiligheid. In 2023 is aandacht besteed aan de ontwikkeling van preventie, met het onderzoeken van nieuwe partijen en gesprekken over het integreren van de preventieprojecten in het onderwijsaanbod. Met nieuwe (pilots) en al bekende partijen is er een aanbod, welke in 2024 wordt ingezet op thema's: relaties en seksualiteit, taalgebruik, social media, discriminatie, criminaliteit en middelengebruik. Voor pesten is dit jaar geen preventieproject ingezet, maar ligt de focus op het werk van de antipest-coaches. Voor ouders is er in 2023 een ouderavond over middelengebruik georganiseerd, samen met Iriszorg. Hieraan hebben 30 ouders deelgenomen.
- Overlegstructuur. Leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben worden besproken via twee overleggen: (1) Het Interne Zorg Overleg (IZO) en (2) het Zorg Advies Team (ZAT)
- Het IZO
In het IZO bespreekt de ondersteuningscoördinator met het onderwijsteam leerlingen die
aandacht vragen dan wel nodig hebben. In dit overleg krijgen de teams adviezen of wordt via
het EBC extra ondersteuning ingezet, bijvoorbeeld het inzetten van een intern arrangementen
(zie punt iv.) - Het ZAT
Een leerling kan ook worden ingebracht bij een breed zorgoverleg, het ZAT. In een ZAT-overleg
kunnen handelingsadviezen ertoe leiden dat een leerling met extra onderwijsbehoefte buiten
school ondersteuning krijgt. Bij dit overleg zijn naast de ondersteuningscoördinatoren,
ambulante begeleiding en schoolmaatschappelijk werk ook de jeugdarts en
leerplichtambtenaar aanwezig. Deze laatste functionaris voert ook de preventieve
verzuimgesprekken op school met leerlingen en ouders.
- Het IZO
- Extra ondersteuning via interne arrangementen. In overleg met het onderwijsteam, de leerling
en de ouders/ verzorgers kan een leerling gebruik maken van extra ondersteuning. Hieronder
kunt u lezen welke inzet gegeven kan worden via een intern arrangement. De arrangementen
zijn aangeboden voor zowel leerlingen vanuit Praktijkonderwijs (PRO) en het VMBO.
1. Toelichting – Realisatie Leren
arrangement | aantal leerlingen |
---|---|
Aantal leerling Huiskamerarrangement | Vanaf de zomervakantie tot aan eind 2023: Fase 1: 7 ll. Fase 2: 26 ll. Fase 3: 1 ll. Fase 4: 4 ll. |
Aantal leerlingen in de TAM | 18; tot aan de zomervakantie |
Pluspunt | 60; tot aan de zomervakantie |
NT2 | 46, waarvan 9 ll. nieuw |
TOS | 24 |
Dyscalculie | 1, waarvan 3 ll. nieuw |
Dyslexie | Klas 1 – 92 ll Klas 2 – 94 ll Klas 3 – 100 ll Klas 4 – 101 ll |
Toelichting Tabel 1.
- Arrangement huiskamer De huiskamer is met name ingezet voor extra rust, plannen en organiseren, vakinhoudelijk en in een aantal gevallen voor een time-out. Leerlingen die structureel niet op een afdeling kunnen zijn kunnen hier ook terecht. Voor thuiszitters kan de huiskamer een eerste stap zijn in het weer volgen van onderwijs op school.
- NT2. Er is een toename van het aantal NT2-leerlingen, met name in het VMBO. Afgelopen jaar is er extra expertise aangewend door vier onderwijsassistenten op te leiden tot NT2-deskundige.
- TOS. Leerlingen met een Taal Ontwikkeling Stoornis (TOS) worden ondersteund met taal, zowel in spreken, lezen en begrijpen. Deze ondersteuning is gegeven door twee ambulante begeleiders, die gespecialiseerd zijn in TOS. Naast individuele begeleiding hebben deze begeleiders ook trainingen verzorgd in de onderwijsteams, om docent handelen te versterken in de klas. Deze trainingen worden als positief ervaren.
- Dyscalculie. In 2023 is er begonnen met een nieuwe aanpak betreft de begeleiding rondom dyscalculie. Vijf leerlingen zijn gescreend en doorverwezen naar een orthopedagoog. Daarnaast zijn 19 leerlingen met een dyscalculieverklaring begeleid. Met de begeleiding werd dit jaar voor het eerst ingestoken op het omgaan met de geboden hulpmiddelen en het aanleren van tactieken. Deze ondersteuning is geboden door de dyscalculie-coach en -experts. Wederom zijn er leerlingen uit groep 8 n.a.v. onze handleiding gescreend door de basisschool zelf, waardoor de begeleiding en doorverwijzing sneller opgepakt kon worden.
- Dyslexie. Het aantal leerlingen met een dyslexie is over de jaren heen vrij constant gebleven. Wel is het aantal leerlingen fors, ongeveer 25% van het totaal. Voor leerlingen met dyslexie is er één dyslexiecoördinator en in de klassen 1 is er voor basis, kader en GT een dyslexiecoach. Het docent handelen in de klas m.b.t. dyslexie is versterkt met de implementatie van het compenserende programma Alinea Suite. Intussen wordt het digitaal toetsen middels Woots verder uitgerold, waarin docenten zelf hun toetsen kunnen klaarzetten.
2. Toelichting - Realisatie Welzijn
Leerlingen die ondersteuning nodig hebben op het sociaal-emotionele vlak, motivatie of zelfregulatie zijn in het afgelopen jaar ondersteund door leerlingenbegeleiders, ambulante begeleiders (AB van het SWV), Schoolmaatschappelijk werk (Schoolmaatschappelijk werker van het CJG) en een orthopedagoog.
In totaal zijn er 114 aanmeldingen geweest voor deze ondersteuning. In de onderbouw bedroeg dit 79 aanmeldingen en in de bovenbouw 35 aanmeldingen. In het algemeen ontvangen jongens meer begeleiding dan meiden. Opvallend is het aantal aanmeldingen in de bovenbouw. In vergelijking met voorgaande jaren bedroeg dit veelal tussen 10-20 aanmeldingen. De hulpvragen betreffen veelal een samenhang tussen verschillende type begeleiding, zoals Ambulante begeleiding, Schoolmaatschappelijk werk en de leerlingbegeleider.
De hulpvragen zijn tweeledig. Enerzijds het ondersteunen van de leerling, zoals het spiegelen van gedrag, sociale interacties, omgaan situatie thuis en het oppakken van routines. Anderzijds het aanbieden van handvatten van docenten. De AB’ers vervullen een toenemende rol in het ondersteunen van het pedagogisch klimaat en leerlingen met soortgelijke hulpvraag groepsgewijs te begeleiden. Dit sluit ook aan bij de visie op begeleiding. Bij een aantal teams schuift de AB’er en SMW bij een IZO aan. Deze werkwijze lijkt positief te zijn in het hebben van korte lijnen en het voorkomen van afstemmingsproblemen. De leerlingenbegeleider wordt via deze werkwijze meer gepositioneerd als spil- / brugfunctie tussen begeleiding in het team, thuis en extra ondersteuning door derden. De ondersteuningscoördinatoren begeleiden het proces. Zij adviseren om met betrokkenen te overleggen om desgewenst andere disciplines in te betrekken, zoals leerplicht, jeugdarts en andere hulpverlening die al betrokken is bij de situatie/ de leerling.
3. Toelichting - Realisatie Tijdelijk Arrangement De Meerwaarde (TAM)
In schooljaar 2022-2023 hebben 18 leerlingen gebruik gemaakt van de TAM. De TAM is een plek waar leerlingen tijdelijk een plek hebben om te kijken welke stappen zijn nodig om de leerling weer mee te kunnen laten doen in het regulier onderwijsproces. Het is ook een plek waar leerlingen met langdurig verzuim worden gestimuleerd om hun schoolritme weer op te pakken. In 2023 is de TAM na de zomervakantie opgegaan in het arrangement De Huiskamer.
Voor de realisatie van De Huiskamer is expertise ingezet via het Lectoraat Windesheim.
4. Toelichting – Realisatie Kiezen
Goed begeleiden betekent dat leerlingen worden voorbereid op hun toekomst. Om leerlingen een goede keuze te laten maken voor hun profiel wordt vanuit de basisondersteuning door LOB’ers en mentoren gewerkt aan Loopbaanbegeleiding. De LOB’er werkt nauw samen met EBC-kiezen en is in het afgelopen jaar ingezet op:
- PSO-lessen in alternatieve vorm door uitval van deze lessen. Deze lessen krijgen de leerlingen in leerjaar 2 ter voorbereiding op hun profielkeuze.
- Het uitvoeren van LOB-opdrachten ging moeilijker vanwege corona. Dit heeft geleid dat het PTA-LOB van klas 3 en 4 moest worden aangepast en dat er vervangende opdrachten kwamen voor het niet kunnen volgen van stage en het niet kunnen bezoeken van de scholenmarkt.
- Het uitvoeren van het Plusdocument. Dit document is naast het diploma en de cijferlijst een waardevol document, omdat hierin alvast wordt gewerkt aan het ‘CV’ van de leerling. Alle leerlingen van het vierde jaar hebben het Plusdocument afgerond.
Begeleiding in samenwerking externe partners en het Samenwerkingsverband
Door het starten van de TAM en het (beginnend) sturen op de extra ondersteuning binnen de teams is er in 2021-2022 een positieve kentering gekomen in het aantal TLV aanvragen.
Het komende jaar zal het EBC zich hierbij toespitsen op twee ontwikkelingen:
- PPO-lessen in leerjaar 1: leerlingen maken kennis met alle 6 profielen die wij op school aanbieden. Dit doen ze door ze allemaal 4 lessen te bezoeken en in maart kiezen ze 1 profiel om verder mee kennis te maken. In leerjaar 2 hebben leerlingen BK 2 lessen PPO in de week en 1 les PPO-AVO (een lesuur van het profiel vak; techniek een uur nask1, Groen en Zorg&Welzijn biologie en bij E&O een uur economie). In februari kiezen ze definitief voor een profiel. In klas 2GT volgen leerlingen 1 uur PPO per week. Ook hier kiezen in maart definitief voor een profiel en bij behorend vakkenpakket.
- In klas 3 en 4 maken leerlingen LOB opdrachten rondom hun stages, scholenmarkt, open dag bezoek en hun persoonlijke ontwikkeling. Dit doen we in AMN. Ons streven is om alle vierde klas leerlingen voor 1 april een keuze te laten maken voor een vervolgopleiding. Dit lukt 80% van de leerlingen. De resterende leerlingen benaderen we individueel om het keuzeproces goed af te kunnen ronden. Leerlingen bevestigen hun keuze in het Digitael Doorstroom Dossier van Intergrip.
- Het uitvoeren van het Plusdocument. Dit document is naast het diploma en de cijferlijst een waardevol document, omdat hierin alvast wordt gewerkt aan het ‘CV’ van de leerling. Alle leerlingen van het vierde jaar hebben het Plusdocument afgerond.
Begeleiding in samenwerking externe partners en het Samenwerkingsverband
Door het starten van De Huiskamer en het versterken van de basisondersteuning is er een positieve kentering gekomen in het aantal TLV aanvragen.
Het komende jaar zal het EBC zich hierbij toespitsen op vier ontwikkelingen:
- Het versterken van de basisondersteuning in de onderwijsteams;
- Het ontwikkelen van expertgroepen. Bijvoorbeeld de ‘groep leerlingbegeleiders’. Deze expertgroepen dragen bij aan samenhang in uitvoering van hun taak, binnen de verschillende onderwijskernteams. Deze expertgroepen ontvangen vanuit EBC intervisie.
- Het verder professionaliseren van De Huiskamer, dit in samenhang met het versterken van pedagogisch-didactisch handelen in de onderwijskernteams . Deze ontwikkeling hangt samen met extra mogelijkheden voor maatwerktrajecten alsook het eerder signaleren / preventief handelen ten behoeve van leerbevordering van de leerling.
- Visie en vertaling van ouderverbondenheid.
Deze vier ontwikkelingen dienen bij te dragen aan een gezonde ontwikkeling van de leerlingen, waarbij ze De Meerwaarde uiteindelijk verlaten met een diploma of toeleiding naar werk. Een belangrijke indicator is de uitstroom / doorverwijzing van leerlingen te verminderen.
De verwachting is dat uiteindelijk (vrijwel) geen leerlingen meer via het SWV zullen worden doorverwezen naar externe partners, maar dat De Meerwaarde genoeg expertise in huis zal hebben om deze leerlingen optimaal te begeleiden binnen de eigen setting.
Stimuleren ontwikkeling docenten
De docent is een bepalende factor in het leerproces van de leerling. Om de docent voldoende toe te kunnen rusten zijn de volgende instrumenten ontwikkeld dan wel geïmplementeerd.
- Het inzetten van het JIJ-instrument. Het volgen van de ontwikkeling van een leerling is van groot
belang. Hiervoor wordt het JIJ-instrument ingezet, voor leerjaar 1,2 en 3. Dit instrument meet de
ontwikkeling van leerlingen op het gebied van kernvakken. - Leermiddelen. In het afgelopen jaar heeft het EBC één verzoek gekregen voor een nieuw
(digitaal) leermiddel. Door een nieuwe aanpak, wordt er meer gedegen een keuze gemaakt door
vakgroepen. - Didactiek. Een aantal jaren zijn we aangesloten bij het landelijk leernetwerk Formatief evalueren.
Ook aankomend jaar blijft hier aandacht voor en is de wens dat de olievlek groter wordt en meer
collega’s hun lessen formatief inrichten. - Didactisch (beeld) coachen. Dit is een onderdeel van De Meerwaarde academie geworden. In
het afgelopen jaar is meer beroep gedaan op didactisch (beeld) coachen. Dit instrument biedt
inzicht voor docenten en teams hoe en welke interacties tussen (groepen) leerlingen en de
docent/ in de klas kan ontstaan. Dit instrument wordt steeds meer ingezet in het kader van
begeleiding. - De Meerwaarde academie. In september ‘23 is er gestart met De Meerwaarde Academie nieuwe
stijl. De trainingen/intervisiebijeenkomsten zijn gelinkt aan de uitkomsten van de
ontwikkelgroepen (juni '23).
Beleidsvorming over passend onderwijs
Visie op begeleiding: onderwijs is begeleiding
In 2023 zijn de eerste bouwstenen gelegd om de begeleiding in de onderwijscontext te versterken. De aanleiding hiervoor is allereerst dat dit ten gunste komt van zowel het onderwijsproces als van het welbevinden van de leerling. Een andere aanleiding is dat er steeds meer ondersteuning werd gevraagd van het EBC, waarbij de hulpvraag gericht was op de leerling in plaats van op het onderwijs. Het versterken van het collectief bewustzijn dat ondersteuning voor een leerling ook iets vraagt van het onderwijs beoogt bij te dragen aan:
- Ondersteuning van leerlingen op het gebied van leren in de onderwijscontext. Denk hierbij aan: dyslexie, dyscalculie, TOS, NT2.
- Het versterken van het systeem van de leerling met ouders en school. Dit door onder andere nauwere samenwerking met SMW en AB.
- Inzet van bijvoorbeeld de TAM draagt bij aan het onderwijs om gerichte handvatten te bieden voor leerlingen, die het even niet trekken in het onderwijsproces. Ook kan het een plek zijn voor leerlingen met langdurig verzuim.
De eerste bouwstenen vanuit deze visie zijn:
- Het versterken van het pedagogisch-didactisch handelen in de klas
- Het versterken van ‘hoe kijken wij naar leerlingen die mogen leren, groeien en ontwikkelingen in zowel leren als gedrag.
- Een heldere eenduidige lijn van het begeleiden van leerlingen: in de klas, in het team en met
extra ondersteuning vanuit het EBC – indien nodig aangevuld met externe expertise. De mentor is en blijft bij doorverwijzing de relatie houden met leerling, ouders/verzorgers en de school. - De ouders/ verzorgers blijven verantwoordelijk voor hun kind. De stem van de ouders/
verzorgers en de leerling is noodzakelijk om goede begeleiding = goed onderwijs te kunnen
geven. - Inzet van aanvullende ondersteuning (interne en externe arrangementen) zijn aanvullend op
het onderwijsproces en dus niet in plaats van. Dit betekent dat er ook altijd wordt gekeken
naar de onderwijscontext, het collectief leren van de onderwijsteams en dat daar het goede
gesprek blijvend plaatsvindt over wat is ‘goed onderwijs’ in deze situatie.
Aansluitend op deze bouwstenen zijn een aantal zaken randvoorwaarden om bovenstaande gerealiseerd te krijgen namelijk: (1) De Meerwaarde Academie; (2) invulling van een duidelijk helder interne arrangementenstructuur De Huiskamer; (3) ruimte voor een maatwerk PTA en (4) de expertise van het EBC toegankelijker te maken voor de school.
Expertise EBC-leden
Deze ontwikkeling vraagt van de EBC-leden en experts een andere manier van kijken en doen vanuit hun huidige rol dan wel werkwijze. In deze rol wordt van hen gevraagd om als expert een adviseur te zijn om als eerste het eigenaarschap van de docenten te versterken. Als expert wordt van hen verwacht deze ontwikkeling te vertalen naar hun eigen taak binnen het EBC. In aansluiting op de onderwijsontwikkeling
Om deze rol te kunnen vervullen is in 2023 gewerkt aan vaardigheden op het gebied van advies, onderzoek en leiderschap. Ook is er een start gemaakt om ambities en doelen te formuleren op de taakgebieden van het EBC. Deze kwaliteitsbenadering draagt bij aan de gezamenlijke schoolbrede dialoog over ‘wat vinden wij goed onderwijs’.
Middelen passend onderwijs
Als bekostiging voor passend onderwijs is van het Samenwerkingsverband €62.265 ontvangen aan ondersteuningsmiddelen. Daarnaast werd bijna €7.400 voor arrangementen ontvangen. De LWOO-bekostiging voor De Meerwaarde bedraagt totaal €4,65 miljoen. Hierboven is toegelicht hoe de beleidsvorming en uitvoering van deze middelen plaatsvindt binnen onze visie op onderwijs en begeleiding.
Extra ondersteuning door inzet van NPO
Toekenning NPO-subsidie
De coronacrisis vroeg veel van iedereen in het onderwijs. De jongste generaties in ons land zijn hard geraakt. Het onderwijs is geraakt, en het sociale leven veranderde drastisch en stond in de beleving van jongeren lang stil. Iedereen in het onderwijs werkt zich ondertussen een slag in de rondte. De overheid vindt dat de pijn van de pandemie extra aandacht verdient en daarom trekt de overheid de komende tweeënhalf jaar in totaal € 8,5 miljard uit voor een Nationaal Programma Onderwijs. De Meerwaarde heeft daarvan € 1,75 miljoen (afgerond) toegekend gekregen.
De opdracht daarbij was om de NPO-gelden te investeren in de sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling van leerlingen en in het inhalen van coronavertragingen. Voorts diende de opdracht te worden ingevuld aan de hand van een menukaart van kansrijke interventies.
In 2023 is een herijking geweest welke activiteiten willen we als school borgen, ook na de NPO-gelden. Dit heeft geleid dat met de inrichting van het nieuwe schooljaar 2023-2024 een verschuiving van de middelen van extra ondersteuning naar de basisondersteuning heeft plaatsgevonden. Het EBC is in 2023-2024 gestart met minder uren voor ondersteuning. Om deze transitie te borgen, waardoor geborgd blijft dat leerlingen die de ondersteuning nodig hebben, deze ook blijven krijgen, is gestart met de diverse ontwikkelingen, zoals beschreven bij realisatie EBC. Bijvoorbeeld het herdefiniëren van de taak leerlingbegeleiders, de functie onderwijsassistent of het inzetten van het arrangement De Huiskamer. In 2024 werkt EBC verder aan deze transitie waarbij de ondersteuning in het onderwijs wordt versterkt dan wel vergroot en verbreed. In november 2023 heeft dit geleid dat het Leerplan is verrijkt de uitwerking van de visie op begeleiding.
Stappenplan uitvoering NPO – De Meerwaarde
Om een goed beeld te krijgen welke ontwikkelbehoefte(n) de leerlingen hadden is gewerkt met onderstaand stappenplan. Het stappenplan is schoolbreed gevolgd, maar faciliteert een analyse per leerroute en leerjaar. Ouders en leerlingen zijn gericht betrokken via gesprekken vanuit de onderwijsteams door mentoren, teamleiders en waar relevant EBC. Het EBC heeft het plan geëvalueerd met de leerlingenraad en de oudergeledingen. Dit stappenplan is opgevolgd en uitgewerkt in het ‘Schoolbreedplan 2021 – 2025’ | Nationaal Programma Onderwijs en operationeel vertaald in plan ‘Allocatie middelen NPO en aanverwante subsidies’. De planvorming heeft in goede
samenwerking met de GMR plaatsgevonden en op 30 juni 2022 heeft de GMR daarop haar instemming gegeven. Het stappenplan wordt uitgebeeld in onderstaand schema:
Toelichting stappen
In het Schoolbreed Plan is de schoolscan beschreven voor de verschillende leerroutes en leerjaren en daarop is vervolgens zo veel als mogelijk aansluitend op de bestaande infrastructuur van ondersteuning en begeleiding een plan van aanpak met inzet en borging van de interventies geformuleerd.
Stap 1
Om te achterhalen welke ontwikkelbehoefte(n) dan wel leervertragingen leerlingen hebben opgelopen heeft iedere teamleider die in beeld gebracht. De teamleiders waren verantwoordelijk voor het ophalen van de ontwikkelbehoefte(n), dit in overleg docenten, ouders/ verzorgers en uiteraard leerlingen.
De teamleiders maakten bij de inventarisatie gebruik van middelen, zoals de JIJ-niveautoets en instrumenten voor welbevinden/ welzijn van de leerlingen. Naast deze instrumenten is gebruik gemaakt van de bestaande overlegstructuren zoals de teamvergaderingen en het Intern Zorgoverleg.
De uitkomst van de inventarisatie sluit min of meer aan bij de eerdere inventarisatie in het kader van de Subsidieregeling IOP-2 Inhaal- en ondersteuningsprogramma’s. Uit deze inventarisatie blijkt dat ca. 10% van de leerlingen per leerroute behoefte heeft aan extra ondersteuning. Met daarbij extra aandacht voor de kernvakken, motivatie, leren leren en NT2-begeleiding.
Stap 2-4
Interventierubrieken
Vanuit stap 1. is met EBC en onderwijsteams meermalen gesproken welke interventies passend zijn in de ontwikkelbehoefte. Hieronder wordt beschreven welke interventies zijn ingezet.
Beschrijving inzet NPO gelden
De interventies zijn als het ware in te delen in twee categorieën, namelijk:
- Categorie 1. Meer inzet van meer tijd, personeel en middelen om de individuele leerwinst van de leerling te vergroten. Deze interventies zijn kortdurende en dragen bij aan directe leeropbrengsten.
- Categorie 2. Het toewerken aan een formatieve onderwijscultuur waarin leren zichtbaar wordt gemaakt om het collectie leren van het onderwijsteam te vergroten. Dit draagt bij aan differentiatie en tutoring. Deze interventies dragen bij aan schoolcultuur als het gaat om leren en verbeteren/ innoveren van wat is goed onderwijs.
Om dit collectief (formatief) leren te bevorderen zijn de NPO-gelden ingezet op het gebied van:
- Feedback (=interventie B5). door o.a. formatieve benadering, hetgeen ondersteund wordt door didactisch- en beeld coachen en de kwaliteitsdialoog.
- Betrokkenheid leerling en ouders/verzorgers vergroten (=interventie B4 en F2). Het eigenaarschap van het leerproces ligt bij de leerling met zijn of haar ouders/ verzorgers. De samenhang tussen deze driehoek van leerling, ouders/verzorgers en school moet hiertoe bijdragen dat de leerling bouwt aan zijn toekomst. Het houden van structureel driehoek gesprekken, waarin gewerkt wordt aan doelen kan deze betrokkenheid vergroten met name op het gebied van metacognitie en zelfregulerend vermogen (= interventie D1).
- Leren zichtbaar maken (=interventie B6). Het leren zichtbaar maken vergroot niet alleen het eigenaarschap van de leerling, maar ook dat begeleiding gerichter ingezet kan worden dan wel eerder gesignaleerd kan worden wanneer de zorgvraag voorliggend is op de onderwijsvraag. In dit geval betekent dat een leerling een te grote belasting geeft op het team om onderwijs te kunnen geven. Het leren zichtbaar vindt plaats via de formatieve benadering.
- Samenwerkend leren (=interventie D1 en D2). Deze interventies worden met name gekoppeld aan het beroepsonderwijs. Uit de analyse blijkt dat er in de afgelopen twee jaar minder aandacht is geweest voor arbeidsvaardigheden en -competenties. Het is wenselijk om vanuit de beroepsprofielen (integratie LOB) om te inventariseren hoe de leerlingen versterkt kunnen worden in levensecht (buitenschool) leren en dat in verbinding te brengen met loopbaan- en reflectiegesprekken.
Specificering interventierubrieken
Onderstaand wordt per interventierubriek beschreven welke activiteiten zijn uitgevoerd in 2022.
Per activiteit wordt een korte beschrijving gegeven en geduid in welke periode de activiteiten worden uitgevoerd. Voor de uitvoering van de activiteiten in schooljaar 2021-2022/2023 zijn de betreffende docenten gefaciliteerd middels tijdelijke uitbreidingen van hun contractuele werktijd. Wanneer de activiteiten zijn afgerond dan stoppen ook de tijdelijke uitbreidingen.
A2: Verlenging. extra onderwijs na school | |
Titel activiteit | B/K per klas een uur extra begeleiding |
Beschrijving plan | Het onderwijsteam bepaalt specifiek voor de betreffende klas, welke extra begeleiding nodig is. Er wordt een maatwerkoplossing gemaakt. De oplossing kan variëren van extra lessen voor de gehele klas of voor een gedeelte van de klas. De variatie kan ook gevonden worden in het geven van lessen in een specifiek vak of een combinatie van een aantal vakken. In overleg met de roostermaker is dinsdag het eerste uur geen standaard rooster ingepland, zodat het team dit uur kan inzetten voor de maatwerkoplossing per klas. |
Periode | Schooljaar 21-22 en schooljaar 22-23 |
B1: Eén op één begeleiding | |
Titel activiteit | Klassen GT2 en GT4 - Extra tijd leerlingbegeleiders |
Beschrijving plan | voor GT2 en GT4 was het niet mogelijk om kleinere groepen te vormen. Daarom is gekozen voor extra tijd voor leerlingbegeleiders. |
Periode | Schooljaar 21-22 en 22-23 |
B2: Individuele instructie | |
Titel activiteit | Extra tijd AVO vakdocenten |
Beschrijving plan | De vakdocenten voor de AVO vakken uit diverse onderwijsteams krijgen een extra uur gefaciliteerd om bijles te verzorgen voor die leerlingen waarvan zijn denken dat die de individuele bijles nodig hebben. |
Periode | Schooljaar 2022-2023 |
B3: Instructies in kleine groepen | |
Titel activiteit | Extra NT2 lessen in de leerroute Basis/Kader |
Beschrijving plan | Op De Meerwaarde hebben we een groeiende groep leerlingen die Nederlands als tweede taal hebben. Deze leerlingen zijn gebaat bij extra hulp bij het leren. De docent die wordt gefaciliteerd helpt: - leerlingen met het uitbreiden van hun woordenschat; - leerlingen bij vakken die lastig gevonden worden; - leerlingen leren plannen en organiseren van huis- en leerwerk |
Periode | Schooljaar 21-22 en schooljaar 22-23 |
B5: Feedback | |
Titel activiteit | Ontwikkelen van formatief handelen en een bijpassende kwaliteitsbenadering inclusief beter zicht op begeleiding |
Beschrijving plan | Op basis van een formatieve aanpak wordt een dialoog opgestart over wat we onder goede begeleiding verstaan als onderdeel van een schoolbrede ontwikkeling, daarbij worden de COVID-omstandigheden integraal meegenomen. |
Periode | Schooljaar 21-22 en schooljaar 22-23 |
B6: Beheersingsgericht leren | |
Titel activiteit | Ontwikkeling op teamniveau – vergroten inzicht in de ontwikkeling van de leerling |
Beschrijving plan | Deze titel heeft als doel om de organisatie toe te rusten met hulpmiddelen zodat de brede impact van corona op de leerling in beeld kan worden gebracht en de daaropvolgende ontwikkeling van de leerling. Verdere beschrijving is gegeven in het schoolbrede plan NPO 2021-2025. Hoofdthema’s hierin zijn: 1. de implementatie van JIJ/LVS voor het in beeld brengen van de cognitieve vaardigheden van de leerling. 2. de implementatie van de mentorfunctie van It’s learning om de praktijkvaardigheden van de leerling in beeld te brengen. 3. Het in beeld brengen (analyse van data) over in-en uitstroom leerlingen en het tussentijds doorstromen van leerlingen. |
Periode | Schooljaar 21-22 en schooljaar 22-23 |
C1: Interventies (..) welbevinden leerlingen | |
Titel activiteit | PrO Extra mentortijd |
Beschrijving plan | De mentoren van PrO worden gefaciliteerd met extra uren t.b.v. het mentoraat. Extra mentorlessen worden daarmee gefaciliteerd. |
Periode | Schooljaar 21-22 en schooljaar 22-23 |
Titel activiteit | EBC Ondersteuningscoördinator |
Beschrijving plan | Coördinatie van alle EBC-activiteiten op het gebied van de interventies gericht op het welbevinden van leerlingen. |
Periode | Schooljaar 21-22 en schooljaar 22-23 |
Titel activiteit | B/K Extra mentortijd |
Beschrijving plan | De 55 mentoren van B/K worden gefaciliteerd met 40 extra uren t.b.v. het mentoraat. Extra mentorlessen worden daarmee gefaciliteerd. |
Periode | Schooljaar 21-22 en schooljaar 22-23 tot 1/2/23 |
D1: Metacognitie en zelfregulerend leren | |
Titel activiteit | Ontwikkeling begeleidingsplan |
Beschrijving plan | Naast een leerplan zal het begeleidingsplan de basis vormen voor het leerrouteplan. Het begeleidingsplan geeft de kaders hoe wij begeleiding op De Meerwaarde vormgeven. |
Periode | Schooljaar 21-22 en schooljaar 22-23 |
Titel activiteit | Ontwikkelkosten planvorming huiskamer – gastheer/vrouw |
Beschrijving plan | In de huiskamer worden extra faciliteiten geboden om leerlingen op te vangen. Rondom COVID is de verwachting dat er meerdere faciliteiten en een grotere vraag ontstaat. Welke faciliteiten dat en hoe die op te pakken inclusief doorverwijzingen daar wordt in een werkgroep richting aan gegeven. |
Verantwoording | Formatie. Foleta. Opgenomen in EBC-plan. Plan en voortgang worden afgestemd met OW-dir. |
Periode | Schooljaar 2021-2022 |
D2: Samenwerkend Leren | |
Titel activiteit | Loopbaanbegeleiding/ toekomstperspectief |
Beschrijving plan | Om richting te bepalen welke en op welke wijze wij invulling willen geven aan loopbaanbegeleiding, is een nieuwe expertgroep opgericht. Daarnaast is een tweede groep opgericht om de doorlopende leerroute naar het mbo te onderzoeken en te adviseren in welke richting we de doorlopende leerroute willen ontwikkelen. Het derde onderdeel betreft de aansluiting van PO naar het VO. Hiervoor is een werkgroep samengesteld die mede bestaat uit externe medewerkers van het PO. |
Periode | Schooljaar 21-22 en schooljaar 22-23 |
E1: Klassenverkleining | |
Titel activiteit | 3 extra klassen |
Beschrijving plan | In totaal konden 3 klassen worden verkleind voor Basis en Kader. De kleinere klassen betekenen dat de leerlingen van alle klassen van de betreffende leerlingen door de kleinere klassen méér aandacht en tijd van de docenten ontvangen. |
Periode | Schooljaar 21-22 (vanaf 01.01.2022) en schooljaar 22-23 |
E2: Onderwijsassistenten/ instructeurs | |
Titel | Extra onderwijsassistenten |
Beschrijving plan | Extra inzet van onderwijsassistenten wordt gebruikt in de leslokalen. De onderwijsassistenten maken het mogelijk dat de klas in kleinere groepen kunnen werken, waardoor de docent meer begeleiding kan geven aan iedere leerling. |
Periode | Schooljaar 21-22 en schooljaar 22-23 |
F1: Interventies (...) faciliteiten en randvoorwaarden | |
Titel | Aanvullend budget € 10 per leerling voor examenactiviteit |
Beschrijving plan | Ruimer dan gebruikelijke opzet van examenafsluiting om de onderlinge sociale contacten een impuls te geven. Door de Corona lockdown is dat gemist. |
Periode | Schooljaar 21-22 voor schooljaar 2022-2023 nog nader te bepalen of dit wenselijk is. |
F3: Digitale technologie | |
Titel | Project Flexibel & Wendbaar onderwijs |
Beschrijving plan | Het project F&W omhelst zowel de vernieuwende organisatie/inrichting van het onderwijs alsook de facilitering ervan; in dit kader de digitale facilitering. Een doelstelling van het project F&W is om iedere leerling en docent te voorzien van persoonlijke device. In de weg daar naartoe worden pilots georganiseerd waarin specifieke ICT-investeringen en activiteiten bij nodig zijn. |
Periode | Schooljaar 21-22 – schooljaar 2022-2023 |
Stap 5 - Evaluatie + vervolg
In totaal zijn er 7.832 uur aan NPO-uren toegekend aan collega's, met een besteding van € 1.135.127.
Voor externe ondersteuning is een lector vanuit Christelijke Hogeschool Windesheim gevraagd en daarnaast is projectondersteuning ingehuurd. De kosten hiervan bedragen totaal € 90.018. Dit is een percentage van 7,3% van het totaal.
Uit de evaluatie blijkt dat onderwijsteams, maar ook de leerlingen en de ouders de meeste winst zien bij goed onderwijs (en het krijgen van onderwijs). Met name ouders en leerlingen gaven aan dat voor bepaalde vakken weinig onderwijs is, mede door personeelstekort. De ouders en leerlingen zouden ook graag zien dat school hogere eisen dan wel verwachtingen hebben ten aanzien van het onderwijs.
De onderwijsteams geven aan dat klassenverkleining een van de meeste effectieve maatregelen is om zowel op leerlingniveau als op klasniveau het (collectief) leren te versterken.